Soli, Lefke kıyılarında, Gemikonağı yakınlarında yer alan bir antik kenttir. Kıbrıs adasındaki on krallıktan biri olan Soli’nin ilk olarak M.ö. 1. binyılın başlarında kurulduğu tahmin edilmektedir. Kentin adınının Atina’lı filozof Solon’a dayandığı söylenmektedir. Şehrin uzunca bir süre sahip olduğu verimli arazisi, korunaklı limanı ve yakınındaki bakır madenleri nedeniyle önemli pozisyonunu korumayı başardığı anlaşılmaktadır. M.Ö. 498 de adadaki diğer krallıklarla birlikte Soli de Kıbrıs ın yöneticisi olan Perslere başkaldırmış ve yenilerek Pers hakimiyetine boyun eğmiştir. Roma döneminde refah içinde yaşayan kent denize doğru genişlemiştir. Bununla birlikte limanının dolması ve bakır madenlerinin kapanması ile önemini yitirmiş, son olarak 7. yy daki Arap akınları sonucunda tamamen terkedilmiştir. 1920’lerden itibaren gerçekleştirilen kazılarda tiyatro, agora, kilise, çeşme, tapınak gibi kamusal yapılar açığa çıkarılmıştır. 2005 yılında yapılan bir kazıda ise kentin ileri gelenlerinden birine ait olduğu düşünülen bir mezar açığa çıkarılmıştır. Mezar hediyesi olarak bırakılan çok sayıdaki altın takı Güzelyurt Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir. Soli Bazilikası: Bazilikanın, Kıbrıs ta inşa edilen ilk kiliselerden biri olduğu ve 4. yy ın 2. yarısında yapıldığı bilinmektedir. 5. ve 6. yy da genişletilmesine rağmen, 7. yy daki Arap akını ile tahrip olmuştur. Üç kapılı bir girişi olan kilisenin, dört yanı sütunlarla çevrili ve çeşmeli bir avlusu vardır. Avlunun ardından üç kapılı başka bir giriş ile kiliseye girilmektedir. İçeride iki sıra halinde on ikişer sütun bulunmaktadır. Döşemesinde bulunan, genellikle geometrik desenli ve hayvan figürlü mozaiklerin büyük bir kısmı günümüze dek ulaşmıştır. Hıristiyan dünyasında Soli, St. Mark ın St. Auxibius tarafından vaftiz edildiği yer olarak kabul edilmiştir. Soli Roma Tiyatrosu: Tiyatro, eskiden aynı yerde olan bir Yunan tiyatrosunun yerine, M.S.2. yy ile 3.yy arasında inşa edilmiştir. Tiyatro, aynı zamanda Aphrodite’ye adanmış bir tapınağın da yer aldığı bir tepenin denize bakan yamacında yer alır. Oturma bölümleri tepenin kayalık kısmına oyulmuştur. Bu bölüm ile orkestra kireç taşından yapılma alçak bir duvarla ayrılmakta olup, koro yeri ve oturma yerlerine geçiş yanlardaki geçitlerle sağlanır. Gerçek kapasitesi 4000 kişi olan tiyatronun, sahne binası iki katlıdır.

 Güzelyurt / Lefke